هیات انتخاب جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران که به‌تازگی برگزار شد، وضعیت و کیفیت فیلم‌ها را در این دوره ارزیابی کردند.
به گزارش فیدان وب‌سایت تخصصی فیلم کوتاه، به نقل از ایسنا، پیمان نهان‌قدرتی از اعضای هیات انتخاب فیلم‌های بخش داستانی سی‌ودومین جشنواره فیلم کوتاه تهران، وضعیت فیلم‌های کوتاه ایران را بسته به نوع نگاه افراد به این نوع سینما دانست.
امسال فیلم‌های قابل دفاعی داشتیم
او در ارزیابی جشنواره فیلم کوتاه تهران در گفت‌وگویی با خبرنگار سینمایی ایسنا گفت: جشنواره امسال، شرایط بهتری را به لحاظ نوع نگاه، سوژه و… نسبت به سال‌های گذشته داشته است. در جشنواره امسال فیلم‌های قابل‌توجه و قابل دفاعی حضور داشتند که خودشان را هم خوب نشان دادند.
این فیلم‌ساز در ادامه به پرداخت خوب فیلم‌سازان به سوژه‌هایشان اشاره کرد و افزود: ما به‌عنوان فیلم‌ساز باید با بینشی کافی توانمندی‌های خود را بسنجیم و به موضوعاتی بپردازیم که از عهده ساختش هم برآییم و درعین‌حال به محدودیت برخورد نکنیم و حاصل کارمان مانند طفل نارسی نشود که انتظارات مخاطب را برآورده نمی‌کند.
او ادامه داد: همچنین زمانی که توانمندی‌های خود را سنجش می‌کنیم، باید علاوه بر توانمندی‌های تکنیکال و دانش کارگردانی به فضای کاری و اجتماعی جایی که در آن کار می‌کنیم، هم توجه کنیم تا در آخر کار به محدودیت‌های قانونی هم برخورد نکنیم.
این عضو هیات انتخاب جشنواره فیلم کوتاه تهران با اشاره به وضعیت اکران غیر جشنواره‌ای فیلم‌های کوتاه، تصریح کرد: سال‌هاست که در مورد موضوع اکران فیلم‌های کوتاه صحبت می‌شود، بدون آنکه به نتایج مثبتی رسیده باشیم بنابراین جشنواره فیلم کوتاه باید شروعی برای این فیلم‌ها باشد نه بسته شدن پرونده‌شان!
نهان قدرتی در بخش دیگری از این گفت‌وگو تأکید کرد: فیلم‌های کوتاه باید دیده شوند تا برای ادامه کار سازندگانشان ایجاد انگیزه کند و این بسیار صحبت نابه‌جایی است که از فیلم‌های کوتاه انتظار بازگشت سرمایه داشته باشیم، مگر فیلم‌های سینمایی بلندمان که میلیاردها تومان فروش می‌کنند، بازگشت سرمایه دارند که از سینمای کوتاه، این طفل نوپا این‌چنین توقعی وجود دارد!
این فیلم‌ساز در پایان سخنانش بابیان اینکه «اگر تصور می‌کنیم برنامه منظمی برای اکران فیلم‌های کوتاه داریم، در خواب‌وخیال هستیم»، گفت: متولیان باید به کمک اکران فیلم‌های کوتاه بیایند و به‌طور مثال آن‌ها را در قبل از فیلم‌های سینمایی هم به نمایش بگذارند. اگر ادعا دارند که موافق فیلم کوتاه هستند، باید فرصتی برای نمایش آن‌ها به وجود آورند.
فیلم‌های جذابی دیدم
داریوش یاری دیگر عضو هیات انتخاب فیلم‌های داستانی جشنواره فیلم کوتاه، با تقدیر از هوشمندی فیلم‌سازان، گفت: از میان حدود هزار فیلم که به تماشای آن نشستیم، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ فیلم قابل دفاع و چانه‌زنی بودند، که آن‌ها نیز برای کارگردانانی بود که سابقه‌ای در این زمینه داشته‌اند و مشخصاً این مسیر را پله‌پله بالا آمده بودند. در میان این فیلم‌ها نگاه‌ها و سلیقه‌ها و زوایای مختلف خوبی برای دیدن موضوعات و آسیب‌های اجتماعی، خانوادگی، سیاسی، دینی و… وجود داشت که ترکیب این نگاه با ابزار فنی و تکنیکی درست، باعث لذت تماشاگر شده بود.
او با اشاره به کیفیت بالا برخی فیلم‌ها، اضافه کرد: نزدیک به ۲۵ فیلم در میان آثار انتخابی وجود داشت که صادقانه بخواهم بگویم، تأثیری بر روی جمع و خود من داشت. همچنین فیلم‌های امسال بیشتر ازآنچه دچار مشکلات ابزاری، عقیدتی و.. باشد، جولانگاه افرادی شده بود که می‌دانستند باید در این زمینه چه بکنند.
یاری همچنین با یادآوری نحوه ساخت فیلم‌های کوتاه، خاطرنشان کرد: فیلم‌های کوتاه اساساً فضای مستقل خود را دارند و فیلم‌سازانشان با نگاهی آزاد و رهاتر موضوعات مدنظر خود را انتخاب می‌کنند. اغراق نمی‌کنم اگر بگویم ۳۰۰ تا از فیلم‌های امسال درباره موضوع سقط‌جنین و یا ازدواج سفید بود. آن‌ها توانسته بودند با زاویه دید و سلیقه متفاوت خود، فیلم‌های پرمایه‌ای بسازند که برای مخاطب جذاب باشد.
این عضو هیات انتخابی در ادامه درباره اکران غیر جشنواره‌ای این فیلم‌ها، تصریح کرد: افراد باید قدردان نگاه این فیلم‌سازان و خوشحال از تربیت این فیلم‌سازان جوان باشند که باعث امیدواری به آینده سینما می‌شوند. باید بیایند و برای این فیلم‌سازان مجال اکران بگذارند و زمانی که این اتفاق نمی‌افتد، به یک سؤال مهم می‌رسیم که، آیا ما اصلاً همچنین چیزی را می‌خواهیم؟!
داریوش همچنین گفت: جشنواره فیلم کوتاه فرصتی برای اکران و نمایش این فیلم‌هاست و بسیار طبیعی است که در ادامه تلویزیون به میدان بیاید و این فیلم‌ها را به نمایش درآورد. زیرا هر اندازه که این نگاه‌ها و سلیقه‌های متفاوت جوانان به بهانه فیلم کوتاه از تلویزیون پخش شود، سطح تلویزیون و همین‌طور سطح سلیقه مخاطبین ارتقا می‌دهد. همچنین فرصت دیدن این فیلم‌ها را هم می‌توان با تفکیک موضوعات مختلف، در فرهنگسراها، سینماهای هنر و تجربه و دیگر اماکن عمومی، فراهم کرد.
وضعیت سینمای تجربی‌مان اصلاً خوب نبود
اما سعید نجاتی دیگر عضو هیات انتخابی جشنواره فیلم کوتاه تهران که فیلم‌های تجربی را ارزیابی کرده است، مشکلات پایه‌ای زیادی را در این نوع فیلم‌سازی (تجربی) برشمرد و وضعیت این سینما را بد ارزیابی کرد و به ایسنا گفت: وضعیت سینمای تجربی‌مان اصلاً خوب نیست و تا مدتی پیش که دکتر الستی، استاد مسعود مددی و پوراسماعیلی معاون آموزش انجمن سینمای جوانان به همت این انجمن، سرفصل‌هایی را برای این سینما اختصاص دادند، تازه فهمیدیم که سینمایی با عنوان سینمای تجربی هم وجود دارد!
او ادامه داد: به همین دلیل هیچ تهیه‌کننده دولتی به سمتش نرفته است و از میان حدود ۱۹۰ فیلمی که دیدیم حدود ۹۵% آن‌ها با تهیه‌کنندگی شخصی ساخته شده بودند که بالطبع باعث پایین‌تر آمدن کیفیت فیلم هم می‌شود تااندازه‌ای که هیات انتخاب می‌توانست هیچ فیلمی را برای این بخش نپذیرد ولی احساس کردیم که بهتر است، مانع سینمایی که به‌شدت هم مهم است، نشویم و انصاف را رعایت کنیم و این بخش را نگه‌داریم اما امیدوار باشیم که وضعیتش در آینده بهتر شود.
نجاتی همچنین اضافه کرد: مقوله ساختار در فیلم تجربی هنوز چندان جا نیافتاده است و نمودی در کارهای موجود نداشت. ولی از میان این فیلم‌ها سه، چهار فیلم بودند که رویکردشان بر دیگر آثار بسیار غالب بود.
این عضو هیات انتخابی فیلم‌های تجربی در ارتباط با آموزش‌های این نوع سینما در ایران گفت: درس چنین سینمایی بسیار سخت است، چراکه نمی‌توان با چارچوب‌های از پیش تعیین‌شده به افراد آن را آموزش داد، به‌تازگی انجمن سینمای جوانان در حال راه‌اندازی آموزش این سینماست و زحمت می‌کشد تا سینمای تجربی رشد کند و شکل بگیرد.
سعید نجاتی در پایان با اشاره به نحوه اکران غیر جشنواره‌ای فیلم‌های کوتاه و تجربی در ایران، با تأیید نمایش در شبکه مستند و اکران گروه هنر و تجربه، اظهار کرد: بچه‌های فیلم کوتاه باید بپذیرند که فیلم‌هایشان روی پرده نخواهد رفت، پس می‌توانند فیلم‌هایشان را از طریق شبکه‌های اجتماعی، تلگرام، آپارات و … به مشاهده افراد بیشتری برسانند. همچنین با ورود شهرداری به این داستان، این فیلم‌ها را می‌توان در اتوبوس، مترو، قطار و… به نمایش درآورد.
گلایه از بی‌توجهی نسبت به مستندهای کوتاه
اما مهدی باقری، عضو هیات انتخاب فیلم‌های مستند سی و دومین جشنواره فیلم کوتاه تهران، از بی‌توجهی زیاد نسبت به مستندهای کوتاه سخن گفت و تصریح کرد: به دلیل سیاست‌ها و توجه جشنواره‌هایی مانند فجر، سینما حقیقت و اختصاص دادن بودجه برای تولید فیلم مستند بلند و نیمه بلند، مستندسازانمان را به سمت ساخت مستندهای بلند سوق داده‌اند و برگزارکنندگان جشنواره‌ها و مستندسازان هم در این راستا به فیلم کوتاه مستند، بی‌توجه شدند.
او ادامه داد: همچنین پخش‌کنندگان فیلم‌های مستند در ایران برای اینکه بتوانند فیلم‌های مستند را به شبکه‌های خارجی بفروشند، فیلم‌سازان را به ساخت مستندهای بالای ۵۰ دقیقه تشویق کردند.
باقری همچنین اذعان کرد: مستند، بلند و کوتاه ندارد و این موضوع مستند است که زمان آن را تعیین می‌کند. علی‌الخصوص اینکه موضوعاتی در سینمای مستند وجود دارند که زمان کوتاهی را می‌طلبند ولی متأسفانه الآن چندین سال است که فیلم‌های درخشان در بخش مستند کوتاه جایگاهی ندارند.
این عضو هیات انتخابی با اشاره به جشنواره فیلم کوتاه تهران ادامه داد: مانند همین جشنواره که از میان حدود ۳۵۰ فیلم، فقط ۹ فیلم با استانداردهای جشنواره وجود داشت که خلاقیت و پژوهش و… در آن‌ها به چشم می‌خورد. این فیلم‌ها به دلیل انتخاب سوژه و نوع نگاه کارگردان نسبت به سوژه‌شان و همچنین خلاقیت، روایت مختلف از یک داستان آشنا، ازنظر این هیات لایق انتخاب شدند.
این فیلم‌ساز با اشاره به محدودیت‌های مستندسازان خاطرنشان کرد: اگر کارگردانی به دلیل محدودیت‌ها و ممیزی‌ها نتواند پرداخت درستی به سوژه‌اش داشته باشد، یا به دلیل رعایت نکردن مسائل عرفی، فیلمش از جشنواره حذف شود ضعف خود اوست؛ چراکه ما همگی می‌دانیم در ایران زندگی می‌کنیم و هر کشوری ممیزی‌ها و قوانین عرفی و قانونی خودش را دارد و درنهایت کارگردان باید یک حداقل‌هایی را رعایت بکند.
باقری در ادامه اظهار تأسف از اینکه هم فیلم‌ساز و هم آن مسئولی که ممیزی را ایجاد می‌کند به این سینما ضربه می‌زنند، سخنانش را این‌گونه ادامه داد: البته جدا از بی‌توجهی کارگردان در رعایت مسائل عرفی که سبب حذف و دیده نشدن مستندش می‌شود، وزارت ارشاد ما هم نسبت به فیلم‌های مستند سخت‌گیری بیشتری نسبت به فیلم‌های داستانی از خود نشان می‌دهد و ممیزی‌های بیشتری برای مستندها در نظر می‌گیرد.
این عضو هیات انتخابی فیلم‌های مستند جشنواره فیلم کوتاه، در مورد اکران‌های غیر جشنواره‌ای و بیشتر دیده شدن این فیلم‌ها، گفت: متأسفانه فیلم‌های کوتاه و مستند در سبد فرهنگی خانواده‌ها نیست و امروزه باید بیاییم و ببینیم که ما چقدر برای این سینما فرهنگ‌سازی کرده‌ایم؟! فیلم کوتاه مشخصاً برای رشد فرهنگ است پس باید به راهکارهایی برای دید هرچه بیشتر عموم فراهم شود تا سطح فرهنگ بالا رود یا حداقل جاهایی مانند هنر و تجربه وجود داشته باشند.
و ی ادامه داد: همچنین می‌توانیم این فیلم‌ها را در اماکن عمومی مانند هواپیما، اتوبوس‌های بین‌شهری، قطار، مترو و… به نمایش درآوریم. چراکه از میان حدود دو هزار فیلم مستندی که سالانه ساخته می‌شود، حتی اگر فقط ۵۰ عدد از آن‌ها هم قابل دیدن باشد، ما جایی برای نمایششان نداریم. برخی از این فیلم‌ها باید جلوی چشم مردم باشد و حتی اگر می‌شود مانند، یک آمپول فیلم‌ها را به آنان تزریق کنیم تا ببینند.
باقری همچنین ادامه داد: اگر دولت خود را متولی فرهنگی می‌داند، چرا کاری در این جهت انجام نمی‌دهد؟ علی‌الخصوص اینکه بخش خصوصی هم در این میان وجود ندارد. ما راه دیدن متریال فرهنگی را بر خودمان بسته‌ایم؛ باید بدانیم که با این کار فرهنگمان به آینده انتقال پیدا نمی‌کند.
وی در پایان سخنانش با اشاره به مخاطبین جشنواره‌هایی مانند فیلم کوتاه، گفت: برای دیدن فیلم‌های جشنواره هیچ «مردم» ی وجود ندارند. ما فقط یکسری علاقه‌مند به سینما هستیم که هر سال در هر جشنواره عده‌ای از ما فیلم می‌سازند و عده‌ای دیگر، فیلم عده اول را می‌بینند. «مردم» به دنبال دغدغه‌های روزمره‌شان هستند.
برخی فیلم‌ها دم‌دستی شده‌اند
محمود رحمانی مستندساز و عضو هیات انتخابی جشنواره فیلم کوتاه تهران اما بی‌حوصلگی مستندسازان را از مشکلات بزرگ این نوع سینما برشمرد و به ایسنا گفت: متأسفانه فیلم‌های مستند خوبی وجود دارد که به دلیل جدی نگرفتن و پرداخت ضعیف کارگردانانشان به فیلم‌هایی دم‌دستی تبدیل شده‌اند.
او ادامه داد: تلویزیون ما سینمای مستند را بد جا انداخته است و مستندسازان ما با الگوبرداری از تلویزیون، فیلم‌های خود را به این جهت سوق می‌دهند. سالانه نزدیک به هزار فیلم مستند ساخته می‌شود که متأسفانه تحقیق و پژوهش میدانی و زیست کردن با موضوع و نزدیکی کافی به سوژه در آن‌ها کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد.
رحمانی همچنین اضافه کرد: البته سینمای ایران به سبب عجین بودن با رئالیسم، حتی در فیلم‌های داستانی، اهمیت ویژه‌ای در دنیا دارد که آن را حائز نکات مثبت زیادی می‌کند، البته این سینما تااندازه‌ای کال است و نمی‌دانیم چه زمانی این موضوع برطرف می‌شود.
او ادامه داد: اگر مستندسازان با دانش بیشتری کار خود را انجام دهند بسیار بهتر می‌شود. البته این دانش فقط در دانشگاه‌ها به دست نمی‌آید، البته امروزه این کار با برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌هایی در انجمن سینمای جوانان در حال انجام است.
این عضو هیات انتخابی بخش مستند جشنواره، با اشاره به محدودیت‌های فیلم‌سازان در ایران گفت: مستند ساختاری متفاوت از سینمای داستانی دارد، در این سینما همه‌چیز در اختیار حقیقت است و فیلم‌ساز با شجاعت و جسارت، زبان هنر و سینما مسائل و آسیب‌های اجتماعی را نشان می‌دهد و واقع‌گرایی می‌کند.
رحمانی در ادامه تصریح کرد: در اینجا بعضی مسئولین نسبت به این فیلم‌های واقع‌گرایانه واکنش نشان می‌دهند و نمی‌خواهند که آن‌ها نمایش پیدا کنند و فیلم‌ساز مجبور می‌شود، مستندش را در خارج از کشور به نمایش درآورد که این اصلاً اتفاق خوبی نیست. مدیران ما اغلب نگران وضعیت خود هستند و به همین دلیل خطوط قرمزی را که جزو مسائل قانونی نیست، اعمال می‌کنند.
این مستندساز در پایان اضافه کرد: زمانی که در مورد سیاست‌گذاری صحبت می‌کنیم، حرف از جشنواره‌هایی می‌شود که با بیش از ۲۰، ۳۰ سال سابقه، بعد از هر دولت شکل و شمایل آن‌ها عوض می‌شود و نمی‌تواند سینمای ایران را دچار جریان سازی کند. باید بدانیم که تاریخ کشور ما را همین فیلم‌های مستند نشان می‌دهد که امروزه با کج‌سلیقگی‌های مدیران از بین می‌رود و به آینده منتقل نمی‌شود.
فیدان در شبکه‌های اجتماعی